مقاله ای جامع بر سیستم عامل سیمبیان

مقاله ای جامع بر سیستم عامل سیمبیان
توجه : در این مقاله برداشتی آزاد از چندین وبسایت فارسی و ترجمه مقلات خارجی صورت گرفته است . (منابع در پایان مقاله)
امروزه با پیشرفت تکنولوژی و افزایش نیازی های گوناگون کاربران از تلفن همراه,سازندگان آن را بر آن داشته تا
به فکر ایجاد راهکاری مناسب برای رفع نیاز های کاربران باشند و آن راهکار چیزی نیست جزء استفاده از
سیستم عامل در گوشی های تلفن همراه.
خـرید گوشی موبایل تنها با خرید یک دسـتگاه پایان نمی‌پذیرد. بلکه لازم است یک سیستم عامل مناسـب نیز برای آن تهیه کنید. در این مقاله، هفت سیستم عامل مطرح را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
کلمه Smart (هوشمند) در گوشی‌های هوشمند برگرفته از نرم‌افزاری است که در آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد.گوشی‌های هوشمند امروزی بسیار کوچک و سبک‌تر بوده و مانند کامپیوترهای شخصی به اینترنت متصل می‌شوند. سیستم‌عاملی که در آنها استفاده می‌شود تاثیر فراوانی در قدرت کارکرد و ماهیت وجـودی آنـها دارد. به هـمان انـدازه که بـرای خـرید کامپیوتر شخصی یا مکینتاش باید دقت عمل داشته باشـید، برای خرید گوشی نیز ملزم به رعایت و انجام امور خاصی هستید.

سیستم عامل در حقیقت نرم افزار سیستمی می باشد که اجرای کاربرد های مختلف و گوناگون تلفن همراه
را میسر می سازد.در حال حاضر بیشتر , 7 نوع سیستم عامل معروف :
1. Symbina (سیمبیان )
2. Microsoft Windows mobile CE( ویندوز موبایل)
3. Palm Os (پالم)
4. Java (جاوا)
5. Linux (لینوکس)
6. ) BlackBerryبلک بری(
7. Goole Android (گوگل آندروید)
8. Apple iPhone (آیفون اپل )
در زمینه تلفن های همراه و دستیاران دیجیتال ( PDA ) مطرح می باشند.

بدون شک برای شما نیز جالب است که با پدیده ای مثل ‏‏Symbian‏ و روند شکل گیری آن بیشتر آشنا شوید. در این مقاله ‏مختصر نگاهی به تاریخچه این سیستم عامل و اطلاعاتی که از ساختار آن در دسترس است می اندازیم. با ما بمانید.‏
شاید تنها قسمت هایی که از این داستان جالب به گوش شما خورده باشد این است که ‏Symbian‏ سیستم عاملی ست ‏برآمده از غول بزرگ دنیای دیجیتال یعنی نوکیا ولیکن این تازه ابتدای ماجراست .
برای اینکه به روزهای طلائی ‏Symbian‏ ‏برسیم تامل در محصولات اولیه نوکیا خالی از لطف نیست روزهائی که تصور دنیائی چون امروز برای تلفن همراه چیزی بیش از ‏یک توهم بزرگ نبود.
نوکیا یک شرکت چند ملیتی در حوزه ارتباطات می‌باشد که برروی نقاط کلیدی مخابرات سیمی و بیسیم تمرکز کرده‌است. هم اکنون نوکیا بزرگ‌ترین سازنده تلفن همراه در جهان است که در حدود ۳۸٪ از بازار موبایل را در نیمه دوم سال ۲۰۰۷ در اختیار دارد. همچنین این شرکت لوازم و تجهیزات مورد نیاز تلفن ثابت، ISDN، دسترسی به پهن‌باند، VoIP و WLAN را نیز تولید می‌کند.
ساختمان اصلی نوکیا در شهر اسپو یک شهر در نزدیکی هلسینکی، پایتخت فنلاند، قرار دارد. مراکز تحقیقات نوکیا در سراسر جهان از قبیل پکن، بوداپست، بوخوم، پالو آلتو، کالیفرنیا و کمبریج، ماساچوست قرار دارند. کارخانه‌های بزرگ نوکیا در سالو، فنلاند؛ پکن، چین؛ دونگ‌گوآن، چین؛ چنای، هند؛ کوماروم، مجارستان و منطقه روهر در آلمان قرار دارند
چیزی که هم اکنون ما به عنوان نوکیا می‌شناسیم، در سال ۱۸۶۵ به عنوان یک شرکت تبدیل چوپ به ورقه‌های کاغذ توسط Knut Fredrik Idestam در حاشیه Tammerkoski در شهرستان Tampere در جنوب غربی فنلاند تأسیس شد. بعدها شرکت به اطراف رود Nokianvirta در نوکیا(شهر) که منبع بهتری برای تولید نیروی هیدرولیک بود، تغییر مکان داد. این همان نامی است که این شرکت هم اکنون از آن استفاده می‌کند. شرکت نوکیا که در سال ۱۸۶۷ ساخته شد به چند بخش از جمله تولید محصولات کاغذی، دوچرخه و تایر اتومبیل، کفش، رایانه‌های شخصی، کابل‌های ارتباطی، تلویزیون، لوازم برقی، باطری، آلمینیوم و .. تقسیم شد.
زمینه ورود به نوکیا فعلی با تشکیل بخش الکترونیک در قسمت کابل‌ها در سال ۱۹۶۰ ایجاد شد. در سال ۱۹۶۷ این بخش به قسمت جداگانه تبدیل شد و شروع به تولید لوازم مخابرات کرد.
در سال ۱۹۷۰، نوکیا با ساختن Nokia DX۲۰۰ که یک سوئیچ دیجیتال تلفن بود، بیشتر در زمینه مخابرات درگیر شد.
در سال ۱۹۸۰ نوکیا یک سری از کامپیوترهای شخصی که میکرومیککو نام داشت، تولید کرد. گرچه قسمت رایانه‌های شخصی به شرکت ICL فروخته شد که این شرکت بعد‌ها یک قسمتی از فوجیتسو شد
نوکیا به عنوان تکنولوژی مخابراتی رادیویی موبایل ارتش و تجاری تولید شد.در دههٔ ۱۹۶۰ هنگامی که در سال ۱۹۶۴ نوکیا به صورت همزمان با salora oy به عنوان رادیوی VAF گسترش یافت و سپس در ۱۹۷۱ به عنوان گوشی ARP در سال ۱۹۷۹ با ادغام دو کمپانی منجر به تاسیس موبیرا اوی شد. موبیرا شروع به گسترش موبایل برای شبکهٔ استاندارد NMT کرد و در دههٔ ۱۹۸۰ در سال ۱۹۸۲ اولین گوشی ماشین ابداع شد. نوکیا در سال ۱۹۶۴ صد درصد کارخانه را صاحب شد و شاخه ارتباط از راه دور کمپانی را به اسم نوکیا موبیرا اوی تغییر داد.موبیرا تاکمن در سال ۱۹۸۴ اولین گوشی‌های موبایل دنیا را صاحب شد در سال ۱۹۸۷ نوکیا یکی از گوشی‌های همراه اولیه دنیا را معرفی کرد موبیرا تاکمن ۹۰۰ زمانی که موبیرا سناتور در سال ۱۹۹۲ وزنی به اندازه ۹و۸ گیلوگرم داشت وتاکمن وزنی زیر ۵ کیلو گرم و موبیرا تاکمن وزنی زیر ۸۰۰گرم همراه با باطری داشت.قیمت ان ۲۴۰۰۰مارک فنلاند تقریبا معادل ۴۵۶۰یورو است.
در روزگاران قدیم که نه خبری از موبایل های همه فن حریف و ظریف 400 گرمی بود و نه خبری از تکنولوژی های امروزی و پیشرفته برای یک ارتباط سالم و کامل! تنها وسایلی که این نقش را برای ما در آن روزگاران بازی می کردند تلفن های بیسیم نه چندان کوچک ما ‏بودند تا اینکه نسل اول تلفن های همراه نوکیا بدنیا آمدند که به اختصار ‏DCT۱ & DCT۲‎‏ نامیده می شدند (‏DCT=Digital Core ‎Technology‏). البته این نامی بود که نوکیا برای نامیدن محصولات تازه خود بکار می برد.
در آن روزگاران و با پا گرفتن تدریجی این ‏غول فنلاندی محصولات آن نیز کم کم به بازار آمد محصولاتی که تنها کارکردشان استفاده بعنوان تلفن برای انتقال صوت بود و ‏بدین ترتیب بود که اولین گوشی های نوکیا با نام های ۲۱۰۰ و ‏‎۲۱۱۰i‏ متولد شدند (جالب است بدانید درهمین اثنا و در جولای ‏سال ۱۹۹۱ بود که ‏Domain‏ نوکیا با نام ‏Nokia.com‏ به ثبت رسید)، این گوشی ها دارای آنتن خارجی نسبتا بزرگ با صفحه ‏نمایش کوچکی بودند که تنها قادر بود متن را نمایش دهد.
یکی از ابتکاراتی که نوکیا در این دو گوشی بکار برد و پس از آن ‏بعنوان یک استاندارد در سایر گوشی ها بکار گرفته شد ، استفاده از سیمکارت کوچک در ساختار آن بود .نکته دیگر اینکه این دو ‏گوشی صرفا برای کارکرد در شبکه ‏GSM ۹۰۰‎‏ بکار گرفته می شدند.
قیمت این گوشی ها نیز در نوع خود قابل توجه است : ‏چیزی نزدیک به ۲۰۰۰ دلار . البته نمونه های ارزانتری نیز تولید می شدند که از آن میان می توان به خانواده ‏‎۱۶XX‏ اشاره کرد ‏نمونه هایی چون ۱۶۱۰ و ۱۶۳۰ که این دو کاملا از نظر ابعاد بزرگ شده و هنوز هم از سیمکارت بزرگ در ساختار خود استفاده ‏می کردند و حتی مجهز به باتری خورشیدی نیز بودند.


از پس این روزها اعضای جدید خانواده نوکیا کم کم متولد می شدند : ‏مدلهایی همچون نوکیا ۳۱۱۰ که اولین گوشی در دنیا بود که دارای دکمه جهتی (‏NaviKey‏) بهمراه دکمه جدید ‏C‏ بود که این ‏دکمه در هر جای منو که بودید شما را به صفحه اصلی پرتاب می کرد. نکته تازه دیگر در ساختار این گوشی استفاده از گرافیک ‏ساده بر پایه نقطه ها بود که توسط این نقطه ها شکل های ساده ای به نمایش در می آمد. ظاهر آنتن خارجی این گوشی نیز ‏به نسبت مدل های قبلی کاملا کوچکتر شده بود.
مدل بعدی گوشیی بود با نام ‏Nokia ۸۱۱۰‎‏ که اولین گوشی کشوئی دنیا ‏نیز به حساب می آمد (‏Slider‏) که به خاطر ظاهرش به آن موز می گفتند (مقایسه اش کنید با موز امروزیی چون ‏Motorola ‎Z۸‎‏).
از آخرین گوشی هایی که در این نسل پا به عرصه وجود نهادند اولین گوشی ‏Communicator‏ نوکیا با نام ۹۰۰۰ بود که با ‏ظاهری کاملا ساده در نمایشگاه ‏CeBit‏ در سال ۱۹۹۶ به نمایش در آمد و از پردازنده خانواده ‏x۸۶‎‏ اینتل استفاده می کرد.
در ‏همین روزها بود که نسل سوم گوشی های نوکیا با نام ‏DCT۳‎‏ متولد شد. گوشی های فراوانی نظیر سری ‏‎۵۱XX‏ و ‏‎۶۱XX‏ که ‏گوشی هایی بودند که برای اولین بار میان مردم عادی رواج پیدا کردند و برای اولین بار دارای بازی و ساعت زنگ دار (‏Alarm‏) ‏بودند.
نکته جالب این جاست که در سری ۵۱۰۰ میتوانستید قاب رویی و پشتی گوشی و همچنین صفحه کلید گوشی را به ‏راحتی تعویض کنید. سری ‏‎۵۱XX‏ به پروانه شهرت یافت (‏Butterfly‏)


سری ۶۱XX نیز برای خود نکات جالبی داشت از جمله ‏اینکه نمونه ۶۱۱۰ از این خانواده با قرار گرفتن در زوایای مختلف رنگ عوض می کرد و به همین خاطر به آن آفتاب پرست‎ ‎‎ ‎‏(‏Chameleon‏) می گفتند. کد معروف ‏‎#۰۰۰۰‎‏# *برای بررسی ‏Firmware‏ دستگاه نیز از این مدل ها متولد گردید.
پس از آن دنیا ‏شاهد اولین گوشی دارای کارت حافظه ؟ (از نوع ‏MMC‏) یعنی دومین ‏Communicator‏ نوکیا با نام ۹۱۱۰ بود که بر پایه ۶۱۱۰ ‏ساخته شده بود و در ساختار آن برخلاف ۹۰۰۰ از پردازنده ‏AMD ۴۸۶‎‏ استفاده شده بود.

پس از آن و در نوامبر ۲۰۰۰ یکی از ‏بزرگترین و تاثیر گذار ترین اتفاقات دنیای موبایل پا به عرصه وجود گذاشت که در حقیقت نسل سوم ‏Communicator‏ های نوکیا ‏با نام ۹۲۱۰ بود که در آن علاوه بر استفاده از پردازنده های جدید ‏ARM‏ سیستم عامل جدید و نو ظهوری نیز در ساختارش دیده ‏می شد : ‏Symbian‏ . و این آغازی بود بر یک جریان تاثیر گذار.‏

داستان بوجود آمدن ‏Symbian
داستان بوجود آمدن ‏Symbian‏ نیز در نوع خود جالب است . داستان ما از شرکت کوچک انگلیسی-کانادائی با نام ‏Psion‏ آغاز ‏می شود که در سال ۱۹۸۰ با هدف تولید نرم افزارهای سرگرمی که عمدتا بازی های مبتنی بر کامپیوترهای اولیه ‏ZX۸۱‎‏ بود ، ‏بوجود آمد (نام ‏Psion‏ برگرفته از ‏Potter Scientific Instruments Or Nothing‏)
در سال ۱۹۸۳ شرکت همکار ‏Psion‏ با نام ‏Sinclair‏ به آن پیشنهاد تولید نرم افزاری کاربردی نظیر ‏Office‏ امروزی را داد که نتیجه آن تولید پکیجی با نام ‏QL‏ شد که دارای ‏نرم افزارهای ‏Quill‏ (پردازنده مت)، ‏Archive‏ (بانک اطلاعاتی)، ‏Abacus‏ (برنامه مشابه ‏Excel‏) و ‏Easel‏ (برنامه گرافیکی مدیریت) ‏بود که این مجموعه بعدها با نام ‏PC-Four‏ یا ‏Xchange‏ وارد سیستم عامل ‏MS-DOS‏ نیز شد.


علاوه بر آن در سال ۱۹۸۴ شرکت ‏Psion‏ با ارائه ‏Psion Organiser‏ ،که در حقیقت نسخه ابتدائی ‏PDA‏ های امروزی ست، پا در عرصه سخت افزاری نیز گذاشت ‏که شباهت زیادی به یک ماشین حساب بسیار بزرگ داشت.
در سال ۱۹۸۶ شرکت ‏Psion‏ با اعمال تغییرات و اصلاحیه های ‏فراوان ‏Psion Organiser II‏ را معرفی نمود که شرکت ‏Psion‏ را به آینده روشن ‏PDA‏ و سیستم عامل پرتاب کرد و تمرکز اصلی ‏شرکت را بروی این مقوله متمرکز نمود.
در سال ۱۹۸۷ شرکت ‏Psion‏ با ارائه محصولات جدید خود بر پایه پلاتفرم جدید آن ‏شرکت با نام ‏SIBO‏ ، سیستم عامل جدید مخصوص به محصولات خود را نیز معرفی کرد سیستم عاملی با نام ‏EPOC‏ ‏‏(‏Electronic Piece Of Cheese‏)

اولین نسخه این سیستم عامل جدید بر پایه تکنولوژی ۱۶ بیتی ارائه شد و بر همین اساس ‏EPOC ۱۶‎‏ نام گرفت و زبان برنامه نویسی که در ساختار آن به کار گرفته شده بود زبان اسمبلی و ‏C‏ بود.
تا ارائه نسل جدید این ‏سیتم عامل سالهای نسبتا زیادی گذشت تا اینکه در سال ۱۹۹۷ نخستین نمونه از سیستم عامل جدید با نام ‏EPOC ۳۲‎‏ در ‏جدیدترین ‏PDA‏ شرکت به نمایش گذاشته شد. در حقیقت تنها وجه تشابه میان این دو سیستم عامل بدون شک نام های ‏نسبتا مشابه آنها بود جائیکه سیسم عامل جدید (که اینک به اختصار تنها ‏EPOC‏ نامیده می شد) با زبان برنامه نویسی ‏قدرتمند ‏C++‎‏ و ساختار جدید کد نویسی خود کاملا از رقیب کهنسال خود بالاتر و سریع تر بود.
یکی از نکات مهم در ساختار ‏این سیتم عامل این بود که ‏EPOC‏ تنها برای پردازنده های ‏ARM‏ نوشته و بهینه شده بود. در همین اثنا بود که ‏Psion‏ تصمیم ‏گرفت امتیاز تولیدمحصولات بر پایه این سیستم عامل را با شرکت دیگری شریک شود، اولین شرکت در این میان شرکت کوچکی ‏بود با نام "‏Geofox‏" که تنها با تولید چیزی نزدیک به ۱۰۰۰ عدد از محصولات ‏Psion‏ کناره گیری خود را اعلام کرد.
سپس شرکت ‏بزرگ ‏Ericsson‏ و چندین نام کوچکتر در این میان مطرح گردیدند . تا اینکه در سال ۱۹۹۸ شرکت ‏Psion‏ با شراکت با بزرگان دنیای ‏موبایل یعنی ‏Ericsson، ‏Motorola‏ و ‏Nokia‏ به کل متحول گردید و سیستم عامل ‏EPOC‏ از ویرایش ششم به بعد با نام ‏Symbian‏ ‏خوانده شد.‏
Symbian‏ سیستم عاملی ست که شاید مهمترین توصیف در قبال آن این است:
‏Symbian‏ سیستم عاملی ست برای ‏وسایل دستی و همراه پس می بایست قدرت ارائه بالاترین کارائی در پائین ترین امکانات سخت افزاری را داشه باشد بنابراین ‏و با در نظر گرفتن این ویژگی بسیار کم پیش می آید که در این سیستم عامل با موضوع کمبود حافظه روبرو شویم .
یکی دیگر ‏از ویژگیهایی که ‏Symbian‏ را از سیستم عاملهای دیگر نظیر دسک تاپ ها متمایز می کند این است که ممکن است این ‏سیستم عامل برای ماهها و شاید سالها روشن و مشغول به کار باقی بماند بنابراین قدرت پایداری و ‏Stability‏ این ‏سیستم می بایست در سطح بسیار بالائی قرار بگیرد. از دیگر ویژگی های ‏Symbian‏ ویژگی ست با نام ‏Active Objects‏ که در ‏آن در لحظاتی که از ‏CPU‏ استفاده نمی شود بطور کلی آن را خاموش می کند و به این ترتیب در مصرف باتری بسیار صرفه ‏جوئی می گردد.
زبان برنامه نویسی اصلی ‏Symbian‏ همانگونه که اشاره شد ‏C++‎‏ می باشد که البته این بدان معنی نیست ‏که نمی توان برنامه های دیگر را در ساختار آن استفاده کرد . در حقیقت می توان توسط زبان های برنامه نویسی دیگری نظیر ‏OPL،Python‏ ،ویژوال بیسک و یا حتی ‏Perl‏ و جاوا نیز برای ‏Symbian‏ برنامه نوشت.‏
از لحاظ ساختاری در پائین ترین لایه، هسته یا کرنل سیستم عامل بهمراه کتابخانه توابع قرار دارد که به توسط آن برنامه های ‏اجرا شده توسط کاربران اجازه می یابند که به این توابع کتابخانه ای دسترسی پیدا کنند. در حقیقت هسته اصلی ‏Symbian‏ بر ‏پایه معماری میکرو کرنل (‏MicroKernel Architecture‏) بنا شده است بدین معنی که در ساختار آن کمترین رجوع و استفاده از ‏کرنل توسط سیستم عامل انجام می شود و کلا این هسته شامل دو عنصر مدیریت حافظه و ‏Schedular‏ می باشد و در آن ‏خبری از پشتیبانی از فایل های سیستمی و یا عناصر شبکه وجود ندارد و در حقیقت اینگونه وظایف به عهده سرور های خارج ‏از کرنل واگذار شده است تا با محدود کردن وظایف کرنل سیستم عامل کند و سنگین نگردد.
اندکی بالاتر و در لایه بعدی ‏سیستم، قسمت ‏System Libraries‏ قرار دارد که در آن اندازه و ظاهر تمام شکل ها و کاراکتر ها بهمراه بانک اطلاعاتی ‏DBMS‏ ‏قرار دارد که جزئی حیاتی از کارکرد متعادل سیستم می باشند.
لایه بعدی ‏Networking and communication‏ نام دارد که در ‏آن سه بخش قابل تفکیک دیده می شود با نام های : ‏ETEL‏ ،‏‎ ‎‏ ‏ESOCK‏ و ‏C۳۲‎‏ که هر کدام وظایف خاصی در رابطه با ارتباطات ‏پیرامون این سیستم عامل بعهده می گیرند بعنوان مثال قسمت ‏C۳۲‎‏ مسئول بخش ارتباطات سریال دستگاه می باشد. علاوه ‏بر این قسمت هایی برای ارتباطات کوتاه نظیر بلوتوث ‏IrDA‏ و ‏USB‏ نیز در این بخش تعبیه شده است.
بخش عمده دیگری که در ‏ساختار سیستم عامل یافت می شود بخشی ست با نام ‏UIKON‏ که مسئول شیوه نمایش رابط کاربری (‏User Interface‏) می ‏باشند و چون معمولا این قسمت توسط برنامه های جانبی (‏Themeها بعنوان مثال) قابل تغییر است لذا تنها رابط کاربری پیش ‏فرض در اینجا دیده می شود.‏
از ساختار درونی سیستم عامل که بگذریم شاید مهمترین نکته قابل بررسی در ساختار ‏Symbian‏ نگارش های متفاوت آن ‏است، این نگارش ها و یا رابط های کاربری هر کدام به شیوه خود از مزایای ‏Symbian‏ بهره مند شده اند و هر کدام نیز به شیوه ‏خود یک ‏SDK‏ برای برنامه نویسان ‏Symbian‏ فراهم می کنند(‏ Software Developing Kit )یا ‏SDK‏ بطور خلاصه مجموعه ای از ‏ابزارهای طراحی و توسعه در هر نرم افزار است که در حقیقت تولید کننده یک برنامه نظیر یک سیستم عامل با انتشار آزادانه ‏SDK‏ آن سیستم عامل به برنامه نویسان اجازه می دهد که با استفاده از ساختار سیستم عامل نسبت به گسترش استفاده ‏عموم از آن با استفاده از برنامه های مختلف نوشته شده اقدام نمایند و به بیانی ساده تر تولید کننده راهی را به برنامه نویس ‏نشان می دهد که بتواند بدان صورت برنامه های مختلف را برای آن بنویسند)
عمده ترین رابط های کاربری موجود برای ‏Symbian‏ رابط های کاربری ‏UIQ‏ و ‏S۶۰‎‏ هستند که هر کدام نیز توسط گوشی های مختلفی استفاده می شوند، و در این ‏میان هرکدام از این دو نیز برای خود ویژگی های منحصر به فردی دارند.
عمده ترین استفاده کننده رابط کاربری ‏UIQ‏ ،گوشی ‏های سونی اریکسون هستند که البته در میان نوکیایی ها هم گوشی ای مثل ‏Nokia ۶۷۰۸‎‏ وجود دارد که دارای ‏UIQ‏ می باشد.


‏S۶۰‎‏ رابط کاربری عمده گوشی های نوکیا می باشد و توسط آنها نیز به سایر شرکت ها جهت استفاده از آن مجوز داده می ‏شود شرکت هایی نظیر : ‏Lenovo‏ ،‏LG Electronics‏ ،‏Panasonic‏ و ‏Samsung‏ .
مشخصه عمده گوشی های دارای رابط کاربری ‏S۶۰‎‏ این است که در آنها می توان از برنامه های مبتنی بر ‏Java MIDP، ‏C++‎‏ و ‏Python‏ نیز استفاده نمود.
‏S۶۰‎‏ دارای سه ‏نگارش مختلف است که به ترتیب عبارتند از نگارش اولیه در سال ۲۰۰۱ ، نگارش ‏Second Edition‏ در سال ۲۰۰۴ و نگارش ‏‎۳rd ‎Edition‏ در سال ۲۰۰۵ که در میان این نگارش ها نیز هر از چند گاهی اصلاحیه هایی با نام ‏Feature Pack‏ ها ارائه می گردد. ‏
رزولوشن پیش فرض ‏S۶۰‎‏ در نگارش اولیه ۲۰۸×۱۷۶ پیکسل بود که از ‏Feature Pack‏ شماره ۳ نگارش دوم ‏S۶۰‎‏ به بعد این رابط ‏توانائی ساپورت رزولوشن های ۲۰۸×۱۷۶ ، ۳۲۰×۲۴۰ و ۴۱۶×۳۵۲ پیکسلی را متناسب با نوع گوشی دارا شد (در این میان ‏مثلا ‏Nokia N۹۰‎‏ اولین گوشی بود که با رزولوشن ۴۱۶×۳۵۲ پیکسلی ارائه شد)
البته در این میان رزولوشن های عجیب و ‏غریب متناسب با ظاهر گوشی شکل گرفت مثلا ‏Siemens SX۱‎‏ با رزولوشن ۲۲۰×۱۷۶‏‎ ‎و یا ‏Nokia ۵۵۰۰‎‏ با رزولوشن ۲۰۸×۲۰۸ ‏پیکسلی.‏‏
و اما رابط کاربری ‏UIQ‏ بر مبنای زبان برنامه نویسی ‏C++‎‏ شکل گرفته است و در آن می توان از برنامه های ‏Java‏ نیز استفاده ‏کرد (خبری از پشتیبانی از ‏Python در آن نیست)
ظاهر بسیار آسان و امکانات بسیار فراوان، ‏UIQ‏ را به سیستمی ایده آل تبدیل ‏کرده است. یکی از نکات مثبت در درون ‏UIQ‏ خصوصیتی ست که در آن تمامی تغییرات بوجود آمده در یک ‏Application‏ بصورت ‏کاملا خودکار حتی هنگامی که برنامه هنوز باز است در آن ذخیره می گردد و کاربر به هیچ عنوان نگرانی بابت از دست دادن ‏اطلاعات باز بروی صفحه را ندارد.
ورژن های مختلفی از ‏UIQ‏ ارائه گردیده است که هر کدام در نوع خود تفاوت هایی با دیگری ‏دارد ولیکن یکی از نکات مشترک در ساختار آنها شکل گرفتن تقریبا تمامی آن ها بر پایه صفحه حساس به تماس و قلم است. ‏رزولوشن صفحه نمایش در نسخه های ‏UIQ ۱.X ‎‏و ‏UIQ ۲.X‏ برابر ۳۲۰×۲۰۸ پیکسل و در نسخه ‏UIQ ۳.X‏ بر پایه ۳۲۰×۲۴۰ ‏پیکسل می باشد.
یکی از نکات جالب در مورد گوشی های دارای ‏UIQ‏ مسئله عمق رنگ است که با توجه به مدل گوشی، این ‏عمق رنگ ۱۲ بیت (با ۴۰۹۶ رنگ) ،۱۶ بیت (با ۶۵ هزار رنگ) و یا ۱۸ بیت (با ۲۶۲ هزار رنگ) می باشد که شاید این یکی از ‏دلایل ۱۶ میلیون رنگی نبودن گوشی های سونی اریکسون باشد(حداقل در مورد مدل های سیستم عامل دار آن)
آخرین ‏نسخه ای که از ‏UIQ‏ منتشر شده است نسخه ۳.۱ آن است که تا بحال فقط در گوشی ‏Motorola Z۸‎‏ دیده شده است. البته ‏گوشی استثنائی موتورولا با نام ‏Motorola Z۱۰‎‏ که فقط چند روز از معرفی آن می گذرد ، نیز از این رابط استفاده کرده است.‏
تا کنون ۱۰ سیستم عامل با نام ‏Symbian‏ منتشر شده اند که آخرین نسخه استفاده شده در گوشی های معمول نسخه ۹.۲ ‏آن است .آخرین نسخه هایی هم که به نمایش درآمده ولی هنوز خبری از استفاده آنها در گوشی های موبایل نیست نسخه ‏های ۹.۳ و ۹.۵ می باشد که به ترتیب در جولای ۲۰۰۶ و مارچ ۲۰۰۷ به نمایش درآمده اند.
از تغییراتی که در نسخه ۹.۵ ‏نسبت به نسخه های دیگر دیده می شود یکی اینکه برنامه ها تا ۷۵% سریعتر اجرا میشوند و دیگری بهینه سازی جهت ‏تکنولوژی ‏DVB-HTV‏ در آن است علاوه بر این پشتیبانی از ‏SQL‏ نیز توسط ‏SQLite‏ در آن فراهم شده است.‏


از دیگر نکاتی که در رابطه با ‏Symbian ‎‏به نظر ناگفته می آید یکی این است که این سیستم عامل بخاطر ساختار داخلی آن ‏تنها با پردازنده های خانواده ‏ARM‏ متناسب است. نکته دیگر هم سهم شرکتهای بزرگ در ‏Symbian‏ است که در آن نوکیا با ‏‏۴۷.۹% پیشتاز است و پس از آن ‏Ericsson‏ با ۱۵.۶% ، ‏SonyEricsson‏ با ۱۳.۱% ، پاناسونیک با ۱۰.۵% ، ‏Siemens‏ با ۸.۴% و ‏سامسونگ با ۴.۵% قرار دارند.‏
چکیده تاریخچه!!! و بررسی ویژگی های سیمبیان:
مقدمه:
در ابتدا تلفن های همراه دارای ساختار پیچیده ای نبودند . سخت افزار محدود نیاز به نرم افزارهای پیچیده نداشت ، تا اینکه شرکتهای تلفن همراه نسل های دوم و سوم گوشی های خود را عرضه کردند . این گوشی ها دارای امکانات سخت افزاری بیشتری بودند و تقریبا به صورت یک کامپیوتر کوچک طراحی شدند . در این زمان بود که این شرکتها به اهمیت نرم افزار در این گوشی های پی برده و رقابت نرم افزاری در کنار رقابت سخت افزاری شروع شد . مایکروسافت یکی از شرکتهایی بود که قبلا روی سیستم عامل کامپیوتر های جیبی خود کار کرده بود و Windows CE را به همین منظور طراحی کرده بود . این ویندوز قابلیت این را داشت که روی موبایل ها نیز نصب شود . بعد از رسمیت یافتن موبایل های نسل جدید شرکت های مطرح در این صنعت که به مشکلات بی شمار Windows CE پی برده بودند و نمی خواستند نرم افزار این صنعت را در انحصار یک شرکت نگه دارند با همکاری هم سیستم عامل جدیدی برای موبایل ها به وجودد آوردند که Symbian نام گرفت . البته رقبای دیگری نیز مثل سیستم عامل Linux در این صنعت وجود دارند که فعلا به صورت عمده استفاده نشده اند . در اصطلاح به موبایل هایی که از این سیستم عامل استفاده می کنند Smart Phone گفته می شود .
پیدایش و حیات Symbian :
شرکت نرم افزاری Symbian برای اولین بار در ماه ژوئن سال 1998 به صورت کاملا مخفی و خصوصی برای کار بر روی سیستم عاملی برای کار روی موبایل ها تاسیس شد . مقر اصلی این شرکت در انگلیس تاسیس شد اما هم اکنون دارای حدود 750 کارمند در کشورهای انگلیس ، ژاپن ، سوئد و آمریکاست که درکار تحقیق و برنامه نویسی برای گسترش سیستم عامل و نرم افزارهای آن هستند . تا اواخر سال 2003 هیجده موبایل از پنج شرکت معروف سونی ، نوکیا ، فوجیتسو ، موتورولا و زیمنس با این سیستم عامل عرضه شد و علی رغم قیمت بالا مورد استقبال قرار گرفت و حدود 26 موبایل هم در برنامه این شرکتها و چند شرکت دیگر با این سیستم عامل در برنامه ساخت قرار گرفت . هم اینک نیز 48 مورد از این موبایل ها به بازار عرضه شده و یا به زودی عرضه خواهد شد . آمار فروش موبایل های Symbian تا پایان سال 2003 به 6.7 میلیون موبایل رسید و در سال 2004 نیز با رشد بی سابقه فروش مواجه شد به طوری که طبق آمار شرکت در سال 2004 فروش این نوع موبایل ها رشد 201 درصدی داشته است . به علت فروش بالای موبایل های Symbian هر روزه بر تعداد برنامه نویسان آن افزوده شده و نرم افزارهای فوق العاده ای برای این سیستم عامل طراحی می شود . تا اواخر تابستان سال 2004 تعداد این برنامه ها 3254 مورد گردیده است

شرکت های به وجود آورنده :

14 شرکت اصلی و چند شرکت فرعی از به وجود آوردندگان این محصول بودند ، بعضی از این شرکتها در زمینه نرم افزار و بعضی از آنها در زمینه سخت افزار به رشد این سیستم عامل و موبایل های آن کمک کرده اند . از اصلی ترین شرکتها می توان به Nokia ، Sony-Eriksson ، LG ، Samsung ، Motorola ، Arima ، BenQ ، Fujitsu ، Lenovo ، Sanyo ، Sendo ، Mitsubishi Electronics و Siemens اشاره کرد .

تکنولوژی Symbian :

Symbian شبیه دیگر سیستم عامل های مدرن و امروزی که برای PC ها وجود دارند ، به وجود آمده است . بنابراین دارای امکانات خوبی مثل Multitasking ، MultiThreading و همچنین مدیریت حافظه می باشد . در طراحی اولیه مبنای کار را بر روی این موضوع بنا نهاده اند که این سیستم عامل می بایست روی امکانات سخت افزاری بسیار کم ( مثل 4 مگابایت رم ) کارایی فوق العاده ای داشته باشد . به همین دلیل این سیستم عامل می تواند روی موبایل های امروزی فوق العاده سریع کار کرده و حداقل مشکل را داشته باشد . مبنای کار این سیستم عامل بر اساس event ها بنا نهاده شده است ( شبیه دیگر سیستم عامل های امروزی مثل ویندوز ) و سی پی یو طوری مورد استفاده قرار می گیرد که کمترین میزان بار روی موبایل قرار گیرد . هم اکنون با اینکه نسخه هشتم Symbian عرضه شده است اما نسخه 7 این سیستم عامل روی موبایل ها قرار می گیرد و تا به حال نسخه های مختلفی از آن بدون اینکه به صورت کامل استفاده شوند به فراموشی سپرده شده اند . جالبترین مورد برای این سیستم عامل به وجود آمدن اولین کرم و ویروس موبایل روی این سیستم عامل در سال 2004 بود . این کرم که Cabir نام دارد می تواند با استفاده از تکنولوژی Bluetooth خود را به موبایل های دیگر منتقل کند .

زبانهای برنامه نویسی برای Symbian :
بدون شک زبان اصلی برنامه نویسی برای Symbian زبان C++ است اما زبانهای مختلفی برای برنامه نویسی در این سیستم عامل به وجود آمده اند . از جمله مهمترین زبانها می توان به OPL ، Python ، Visual Basic ، Perl و Personal Java اشاره کرد . هر یک از این زبانها می توانند امکانات کامل برنامه نویسی در Symbian را فراهم نمایند . رشد زبانهای برنامه نویسی در این سیستم عامل بسیار سریع می باشد . به طوریکه نصف این زبانها همین امسال وارد این سیستم عامل شده اند و بدون شک این رشد با ورود زبانهای دیگر ادامه خواهد یافت . ابزارهای برنامه نویسی مختلفی از جمله ادیتورهای متنوع نیز برای کار با این زبانها به همراه شبیه سازهای موبایل ( برای تست برنامه روی PC قبل از نصب آن روی موبایل ) به بازار عرضه شده است .

رابط هایکاربری :

هم اکنون دو رابط اصلی کاربری برای Symbian به وجود آمده است . اولین رابط که بیشترین استفاده را در موبایل ها دارد توسط نوکیا نوشته شده است . این رابط دارای نسخه های مختلفی است اما Series 60 نسخه اصلی این رابط است که بسیار مورد استقبال قرار گرفته است . رابط کاربری دوم با نام UIQ به وجود آمده است که دارای امکانات بسیار خوبی است و رفته رفته در حال باز کردن جای خود در بین شرکت های تولید کننده موبایل است . هر دوی این رابط ها به صورت کاملا گرافیکی و شبیه به هم طراحی شده اند و کار با آنها بسیار راحت است .

بازی بر روی Symbian :
خوشبختانه سیستم عامل Symbian یکی از غنی ترین سیستم عامل ها برای بازی کردن است . به خصوص بعد از تولید N-gage اولین کنسول بازی موبایلی توسط نوکیا که بر اساس Symbian و رابط کاربری Series60 به وجود آمد ، سیل بازیهای مختلف و حرفه ای به سوی این موبایل و در کنار آن این سیستم عامل سرازیر شد . حتی شرکت های مطرح بازی سازی هم اکنون به صورت حرفه ای روی این سیتم عامل و موبایل های دارای این سیستم عامل سرمایه گذاری می کنند .

کتاب:

کتاب Professional Symbian Programming(ISBN:1-861003-03-x) کتابی است مفید برای آنهایی که میخواهند با ساختار برنامه نویسی برای موبایل آشنا شوند

Kernel و User Library :
Symbian به صورت 32 بیتی طراحی شده است. با طراحی کاملا شی گراء و Multitasking
هسته symbian به حالت مصون (Privileged) اجرا میشود و به تمام فضای حافظه دسترسی کامل دارد
در این سیستم عامل :
- هر فرایند (Unit Of Protection) فضای آدرس مجازی(Virtual Address) خود را دارد
- واحد حافظه اصلی (Main Memory Unit)مسئول ترجمه آدرسهای مجازی است
- هر Thread واحد اجرایی(Unit Of Execution) است
- هر فرایند از یک یا چند Thread تشکیل شده

کتابخانه EUser فراهم کننده مجموعه ای بزرگ از سرویسها در مد کاربری (User Mode)است.
از عمومی ترین سرویسهای استفاده شده می توان به موارد زیر اشاره کرد
- Execution handling
- Descriptors
- Memory Management
- Client/Server framework
- Multitasking

فایلها و دایرکتوریها:

در قطعات مبتنی بر سیستم عامل Symbian ، فایلها و برنامه ها در RAM یا ROM ذخیره میشوند
معمولا درایو Z مربوط به ROM و درایو C مربوط به بخشی از حافظه RAM میباشد


Exe : برنامه ای که تنها با یک main entry point E32Main() آغاز میشود.اگر EXE واسط کاربری دارد فقط محدود به پنچره کنسول میشود. زمانیکه EXE اجرا میشود سیستم عامل ، فرآیند جدیدی میسازد و انرا به چند Thread میشکند

DLL: کتابخانه ای از کد برنامه با چندین entry point می باشد که توسط برنامه ها به حافظه بار میشود
دو نوع DLL موجود است :

- Static Interface و Polymorphic Interface

Application:

فایلهای با پسوند app برنامه هایی هستند با واسط کاربری که ازِDLL Polymorphic Interface استفاده میکنند. شامل منو و دایالوگها با قابلیت چند زبانه گی
هر Application فرآیند خاص خود را دارد و از آدرس مجازی خاص خود استفاده میکند. ضمنا می تواند Information File با پسوند aif را تولید کند که شامل icon است.
نمونه ای از Application ها تقویم و دفترچه تلفن است

SIS:
فایلی فشرده شده به مانند ZIP که با نرم افزارهای خاص خود از حالت فشرده شده خارج میشود

طبقه بندی نگارش های مختلف :

سیستم عامل سیمبیان دارای نگاش ها و نسخه های متعدد می باشد که هر یک از این نسخه ها برای گروه
خاصی از گوشی ها می باشد.
دلیل تعدد این نسخه ها نیز قابلیت های سخت افزاری گوشی های مختلف و بهره گیری از حداکثر توانمندی
سخت افزاری یک گروه از گوشی ها می باشد. در حقیقت سیستم عامل سهولت استفاده از سخت افزار را
برای کاربر به ارمغان می آورد. سیستم عامل دارای لایه های مختلفی می باشد که عملکرد مجموعه این
لایه ها باعث انجام یک فرآیند به دستور کاربر می شود.

Symbian 9.x به مجموعه سیستم عامل های Symbian 9.1 و Symbina 9.2( که همان سری 60 ورژن 3 نوکیا می
باشد. S60v3 )و Symbian 9.3 و Symbina 9.4 و ... گفته می شود.
نوکیا استفاده از سیستم عامل سیمبیان در گوشی های خود را ازسری 60 خود آغاز کرد و تاکنون در حدود 10
نسخه از سیستم عامل سیمبیان تهیه گردیده است که از ورژن 6 آغاز شده و تا ورژن 9.4 که در حال حاضر بر
روی گوشی N97 موجود می باشد تولید شده است. قابل ذکر است که برخی از نسخه های سیمبیان بدون
استفاده و گسترش به فراموشی سپرده شدند.

از ویژگی های سیمبیان میتوان به : چندکارگی، MultiThreading و همچنین مدیریت حافظه اشاره کرد . در طراحی
اولیه مبنای کار را بر روی این موضوع بنا نهاده‌اند که این سیستم عامل می بایست روی امکانات سخت‌افزاری
بسیار کم (بطور مثال: 4 مگابایت حافظه) کارایی فوق العاده‌ای داشته باشد.این سیستم عامل بر اساس وقایع و
رخدادها (events) بنا نهاده شده است و پردازنده طوری مورد استفاده قرار می‌گیرد که کمترین میزان بار روی موبایل
قرار گیرد.

با گسترش امکانات و افزایش کارایی های تلفن همراه سیستم عامل آنها نیز برای استفاده هر چه بهتر و سازگاری
با تغییرات جدید تغییر کرد و در اینجا بود که سری 60 ورژن 3 با سیستم عامل Symbina 9.1 و بعد ها با Symbian 9.2
پا به عرصه حضور نهاد. در واقع نوکیا با فناوری ها و امکانات بکار رفته در سری 60 خود نگاهی نو و کاربردی جدید از
گوشی های ساخت خود را به جهانیان نشان داد.
برنامه ها و نرم افزار هایی که برای Symbian 9.x نوشته و ایجاد شده اند دارای پسوند SIS. و SISX. می باشند که
در حقیقت فایل های اجرایی این سیستم عامل نام دارند.

Symbian 9.x را از لحاظ نرم افزار ها و برنامه های موجود میتوان گسترده ترین و متنوع ترین سیستم عامل های
موجود در بازار دانست. و در نهایت سری 60 ورژن 3 نوکیا با سیستم عامل سیمبیان را میتوان یکی از پرکاربرد ترین گوشی ها با بهره گیری از تکنولوژی های جدید و متفاوت بر شمارد.

در پایان لیستی از طبقه بندی های نوکیا به همراه تعدادی از گوشی های مطرح در رده خود را معرفی میکنم:

گوشی های دارای سیستم عامل Symbina 9.1 : سری 60 ورژن 3 =>S60v

3250 , N71 , N73 , N80 , N91 , N92 , E61

گوشی های دارای سیستم عامل Symbian 9.2 : سری 60 ورژن 3 => S60v

N82 , N95 , 6120 , N81 , E71 , 5700 , N76


گوشی های دارای سیستم عامل Symbian 9.3 : سری 60 =>

6220 , N78 , N79 , , N85 , N86, N96 , 5730 XpressMusic


گوشی های دارای سیستم عامل Symbian 9.4 : سری 60 ورژن =>S60v5

N97 , 5800


علاوه بر تقسیم بندی های فوق, نوکیا بر اساس Feature Pack نیز گوشی های خود را تقسیم بندی می کند.

بر این اساس گوشی های نوکیا بر اساس Feature Pack به صورت زیر تقسیم بندی می شوند:
Feature Pack که به اختصار FP نیز نامیده می شوند در حقیقت نسخه های اصلاح شده از سیستم عامل سیمبیان
می باشند که در گوشی های نوکیا استفاده می شود.


گوشی های pre-features pack 1 شامل:

N92 E70 E60 E61 3250 N77 E61i E65 N93i N91 8GB E62 E50 5500 N93 N73 N80 N71


گوشی های features pack 1 شامل :

6120 classic 5700 XpressMusic 6110 Navigator -- E90 Communicator
N76 6290 N95 6124 classic N82 N95 E51 N95 8GB N81 N81 8GB 6121 classic


گوشی های features pack 2 شامل :

5320 XpressMusic N78 N96 6210 Navigator 6220 classic


دوستان عزیزی که اسم گوشیشون در لیست های بالا نیست میتوانند با مراجعه به سایت نوکیا و با
جستجوی نام گوشی و یا طبقه بندی های موجود : سری گوشی , سیستم عامل گوشی و همچنین مشخصات
کاملی از گوشی خود را مطالعه کنند.

البته داستان ‏Symbian‏ همچنان نگفته های فراوانی دارد که اشاره به تمامی آنها در این مجال میسر نیست در پایان بد نیست ‏بدانید که تعداد گوشی هایی که در تمامی دورانها از این سیستم عامل استفاده کرده و می کنند چیزی نزدیک به ۱۰۰ عدد ‏است.